Kỷ nguyên phụ thuộc vào mật khẩu truyền thống đang dần đi đến hồi kết. Trong bối cảnh các hình thức tấn công mạng ngày càng tinh vi và số lượng tài khoản số tăng chóng mặt, việc bảo mật bằng mật khẩu không còn là phương án tối ưu. Microsoft, cùng nhiều “ông lớn” công nghệ khác, đang dẫn đầu làn sóng chuyển đổi sang hình thức bảo mật không mật khẩu (passwordless authentication) – được đánh giá là bước tiến chiến lược trong bảo vệ người dùng số hiện đại.
Vì sao mật khẩu đang trở thành “tử huyệt” bảo mật?
Theo dữ liệu do Microsoft công bố, đến cuối năm 2024, trung bình mỗi giây có hơn 7.000 cuộc tấn công nhắm vào hệ thống mật khẩu – con số này đã tăng gấp đôi chỉ sau một năm. Đáng nói hơn, các cuộc tấn công không chỉ nhắm vào cá nhân mà cả hệ thống doanh nghiệp, tổ chức tài chính và cơ sở dữ liệu chính phủ.
Các hình thức tấn công phổ biến như:
-
Dò mật khẩu (Brute force): khai thác các mật khẩu đơn giản, phổ biến.
-
Phishing (lừa đảo đăng nhập): tạo các trang giả mạo để đánh cắp thông tin.
-
Credential stuffing (nhồi dữ liệu xác thực): sử dụng thông tin bị rò rỉ để truy cập trái phép vào tài khoản khác.
Với thực trạng đó, giới chuyên gia cảnh báo rằng bảo mật không mật khẩu không chỉ là một lựa chọn, mà đang dần trở thành nhu cầu tất yếu trong thế giới số.
Passkey – “chiếc chìa khóa” mở ra kỷ nguyên mới
Để giải quyết triệt để bài toán này, Microsoft đã triển khai passkey – hình thức bảo mật không mật khẩu sử dụng khóa công khai và yếu tố sinh trắc học. Người dùng có thể đăng nhập bằng vân tay, nhận diện khuôn mặt hoặc mã PIN mà không cần nhập mật khẩu.
Sau khi áp dụng passkey vào Microsoft 365, Xbox và nền tảng Copilot, hãng ghi nhận:
-
Tỷ lệ sử dụng passkey tăng gần 1.000%.
-
Tỷ lệ dùng mật khẩu truyền thống giảm 10% chỉ sau nửa năm.
Công nghệ passkey không chỉ tiện lợi mà còn giảm mạnh nguy cơ bị tấn công trung gian, vì thông tin xác thực không bao giờ rời khỏi thiết bị của người dùng – điều mà mật khẩu không thể đảm bảo. Điều này mở ra một tương lai bảo mật không mật khẩu an toàn hơn cho mọi đối tượng.
Lợi ích vượt trội của bảo mật không mật khẩu
✅ Về phía người dùng:
-
Không cần ghi nhớ hàng loạt mật khẩu.
-
Loại bỏ nỗi lo bị hack do lộ mật khẩu.
-
Đăng nhập nhanh hơn, tiện lợi hơn – chỉ với một chạm.
✅ Về phía doanh nghiệp:
-
Giảm thiểu rủi ro rò rỉ dữ liệu từ nhân viên.
-
Tối ưu hiệu suất bộ phận IT, giảm chi phí hỗ trợ kỹ thuật.
-
Đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn bảo mật toàn cầu (như ISO/IEC 27001, GDPR).
Ngoài passkey, Microsoft còn tích hợp bảo mật không mật khẩu với xác thực đa yếu tố (MFA) và xác thực thích ứng (adaptive authentication) – một kỹ thuật mới sử dụng dữ liệu ngữ cảnh như vị trí, thiết bị và hành vi truy cập để tăng tính bảo mật mà không làm gián đoạn trải nghiệm.
Những rào cản cần vượt qua
Dù mang lại nhiều lợi ích, việc triển khai bảo mật không mật khẩu vẫn còn không ít rào cản:
-
Thói quen người dùng: nhiều người vẫn tin mật khẩu là lớp bảo vệ đáng tin cậy.
-
Khả năng tương thích giữa các nền tảng: không phải hệ điều hành hay trình duyệt nào cũng hỗ trợ chuẩn FIDO2.
-
Chi phí chuyển đổi: doanh nghiệp nhỏ sẽ cần thời gian và nguồn lực để áp dụng đại trà.
Theo ông Ngô Minh Hiếu (Trung tâm Giám sát An ninh mạng Quốc gia), các nền tảng như Microsoft đang làm đúng hướng khi ưu tiên chuyển đổi sang bảo mật không mật khẩu toàn diện và lâu dài.
Kết luận: Không còn “nếu”, chỉ còn “khi nào”
Việc loại bỏ mật khẩu không còn là viễn cảnh xa vời. Microsoft đã cho phép người dùng xóa mật khẩu vĩnh viễn khỏi tài khoản từ năm 2022, mở đường cho hệ sinh thái số với bảo mật không mật khẩu là nền tảng chính.
Trong vài năm tới, mật khẩu có thể sẽ giống như đĩa mềm – từng rất cần thiết nhưng rồi bị thay thế bởi những giải pháp tốt hơn. Bảo mật không mật khẩu không chỉ là giải pháp công nghệ, mà là bước tiến cần thiết để xây dựng một không gian số an toàn hơn, thông minh hơn và thuận tiện hơn cho tất cả.
